Obciążenie 100% ceny frachtu za spóźnienie: płacić czy iść do sądu?
Kierowca przewoźnika X nie dojechał na czas na miejsce rozładunku. Przyczyny były bardzo prozaiczne (stłuczka na parkingu), nie pozwoliły jednak dopełnić zobowiązań. W związku ze spóźnieniem zleceniodawca zażądał od przewoźnika zadośćuczynienia za straty: obciążył go 100% kosztami frachtu, doliczając dodatkową grzywnę. Co powinien w tej sytuacji zrobić przewoźnik? Zapłacić? Czy może skierować sprawę do sądu? Odpowiadamy! Obciążenie 100% ceny frachtu
Pytanie:
Zostałem obciążony grzywną przez firmę transportową. Towar, który według ustaleń miał dojechać w piątek, dojechał na miejsce rozładunku w poniedziałek. Było to spowodowane stłuczką kierowcy. Zleceniodawca obciążył mnie 100% ceny frachtu oraz dodatkowo 100 euro, przedstawiając mi dokument, że sam został obciążony przez swojego klienta. Odmówiłem przyjęcia noty, zleceniodawca uznał jednak moje wyjaśnienia za niewystarczające. Wedle przekazanych przez niego informacji mam 7 dni na opłacenie kary i dodatkowych 100 euro. Czy powinienem wpłacić tę kwotę 100 euro i dopiero się odwoływać, czy pozwolić, żeby minął termin 7 dni, ale sprawę skierować na drogę sądową?
Obciążenie 100% ceny frachtu
Odpowiada Karolina Wierzchowska, prawnik Kancelarii Transportowej Legaltrans:
W przedstawionym stanie faktycznym należy przeanalizować kilka kwestii. Po pierwsze, zasadność samego nałożenia kary umownej w wysokości 100 % frachtu plus 100 euro za opóźnienie w dostawie. Po drugie, istotnym jest to co, chce osiągnąć przewoźnik: czy godzi się z obciążeniem w wysokości 100% frachtu, a chce jedynie uniknąć zapłaty dodatkowego obciążenia w wysokości 100 euro, czy też chce odzyskać całość należności z tytułu zrealizowanego zlecenia. Należy założyć, że najbardziej trafnym będzie analizowanie sprawy pod kątem korzystnym dla przewoźnika. Nie znamy co prawda stanu faktycznego, jednak wiemy, jaka jest waluta obciążenia (euro), możemy więc przyjąć, że mamy do czynienia z międzynarodowym przewozem drogowym. Tak więc podstawowym aktem prawnym, który odnosi się do takich zadań transportowych będzie Konwencja CMR.
W odniesieniu do przewozów międzynarodowych podlegających Konwencji CMR, zgodnie z art. 23 ust. 5 Konwencji w razie opóźnienia dostawy – jeżeli osoba uprawniona udowodni, że wynikła stąd dla niej szkoda – przewoźnik obowiązany jest zapłacić odszkodowanie, które nie może przewyższyć kwoty przewoźnego. Oznacz to, że po pierwsze kara umowna nie może przekraczać wysokości przewoźnego, a dodatkowo uprawniony może dochodzić odszkodowania wyłącznie w sytuacji, gdy udowodni poniesienie szkody wynikłej z opóźnienia.
W dalszej części Konwencji znajduje się natomiast art. 41 Konwencji, zgodnie z którym nieważna i pozbawiona mocy jest każda klauzula, która pośrednio lub bezpośrednio narusza postanowienia Konwencji, w tym w szczególności każda klauzula przenosząca ciężar dowodu. Tymczasem kara umowna za opóźnienie w przewozie wbrew brzmieniu art. 23 ust. 5 Konwencji zwalnia uprawnionego z obowiązku wykazywania szkody, czyli de facto przenosi na drugą stronę ciężar dowodu, iż szkody nie było lub wystąpiła ona w mniejszym rozmiarze (w celu np. zmiarkowania wysokości kary). W związku z powyższym należy więc uznać, iż postanowienia przewidujące karę umowną z tytułu opóźnienia w dostarczeniu towaru zawarte w umowie przewozu podlegającej Konwencji CMR będą nieważne, a przewoźnik powinien wszcząć procedurę windykacyjną.
Obciążenie 100% ceny frachtu
Warto rozpocząć procedurę windykacyjną
Jeżeli przewoźnik zamierza dochodzić swych należności, nie powinien zwlekać z rozpoczęciem działań windykacyjnych, gdyż terminy dochodzenia roszczeń są krótkie, a ich upływ skutecznie uniemożliwia realizację danych uprawnień. Tak więc, jeśli konieczne jest podjęcie działań windykacyjnych, należy zwrócić uwagę na termin, od którego biegnie przedawnienie. Jest to istotne, gdyż zgodnie z Konwencją CMR w przypadkach częściowego zaginięcia, uszkodzenia lub opóźnienia dostawy – termin przedawnienia biegnie począwszy od dnia jej wydania. Inaczej jest w przypadkach całkowitego zaginięcia dostawy – ponieważ tutaj termin przedawnienia biegnie począwszy od trzydziestego dnia po upływie umówionego terminu dostawy, albo – jeżeli termin nie był umówiony – począwszy od sześćdziesiątego dnia po przyjęciu towaru przez przewoźnika. Natomiast we wszystkich innych przypadkach, które nie zawierają się we wskazanych powyżej z rozpoczęciem biegu przedawnienia mamy do czynienia począwszy od upływu trzymiesięcznego terminu od dnia zawarcia umowy przewozu. W większości przypadków to właśnie ten trzymiesięczny termin stanowi największe ograniczenie dla przewoźników i to on sprawia, że firmy transportowe popadają w problemy z płynnością finansową. Ponadto istnieje jeszcze kwestia związana z ewentualnym zgłoszeniem reklamacji pisemnej, gdyż zawiesza ona przedawnienie aż do dnia, w którym strona na piśmie odrzuci reklamację i zwróci załączone do niej dokumenty.
Obciążenie 100% ceny frachtu
A może przewóz krajowy? Zwróć uwagę na…
Gdybyśmy jednak mieli do czynienia z przewozem krajowym, to kluczowa będzie treść artykułu 75 ustawy prawo przewozowe, określającego tryb dochodzenia i rodzaj roszczeń przysługujących stronom stosunku przewozu. Zgodnie z jego brzmieniem: „1. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu sądowym na podstawie ustawy lub przepisów wydanych w jej wykonaniu przysługuje uprawnionemu po bezskutecznym wyczerpaniu drogi reklamacji, przewoźnikowi zaś – po bezskutecznym wezwaniu zobowiązanego do zapłaty”. Tak więc mamy tu do czynienia z kolejnymi regulacjami, o których należy pamiętać, aby mieć możliwość skutecznego dochodzenia swych roszczeń. Więc aby można było skutecznie wystąpić z roszczeniem na drogę sądową, musimy nie tylko nie dopuścić do przedawnienia, ale także musi dojść do wyczerpania drogi reklamacji lub wezwania do zapłaty. Aby jednak do tego doszło, muszą zostać spełnione następujące przesłanki:
1. reklamacja lub wezwanie do zapłaty powinny być złożone w odpowiednim terminie,
2. reklamacja lub wezwanie do zapłaty zostały załatwione w sposób negatywny w jakiejkolwiek części,
3. w przypadku braku odpowiedzi osoba uprawniona lub przewoźnik odczekali okres 3 miesięcy, przewidziany w ust. 2 (okres ten należy liczyć od daty faktycznego doręczenia reklamacji).
Ponadto ważne jest również to, że samo uwzględnienie reklamacji lub wezwania do zapłaty nie będzie powodowało automatycznie wygaśnięcia zobowiązania, nie da też żadnych podstaw do przymusowego zaspokojenia się przez wierzyciela. Szczegółowa procedura postępowania reklamacyjnego oraz instytucji wezwania do zapłaty określa Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie ustalania stanu przesyłek oraz postępowania reklamacyjnego z dnia 24 lutego 2006 r.
Reklamacja może zostać złożona w następujących sytuacjach:
1. jeżeli doszło do niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przewozu lub
2. gdy uprawniony albo podróżny nie zgadza się z treścią wezwania do zapłaty i może udowodnić, że posiadał ważny dokument przewozu lub dokument poświadczający jego uprawnienie do przejazdu bezpłatnego lub ulgowego.
Niezwykle dużym problemem jest także to, że jeżeli dojdzie do przedawnienia, to roszczenie przedawnione nie może być więcej podnoszone, nawet w postaci wzajemnego powództwa lub zarzutu. Inaczej rzecz ujmując, jeżeli dojdzie do przedawnienia, jego skutkiem jest wygaśnięcie prawa do dochodzenia roszczeń, co sąd rozpoznający sprawę zobowiązany jest brać pod uwagę z urzędu, a nie na zarzut pozwanego, jak to ma miejsce w sprawach opierających się na prawie cywilnym. Oczywiście jeżeli uda się odzyskać należności po upływie terminów przedawnienia na innej drodze, nie stanowi to świadczenia nienależnego, jednak przedawnienie zamyka co do zasady możliwość dochodzenia swych praw na drodze postępowania sądowego.
Obciążenie 100% ceny frachtu
Autor: Karolina Wierzchowska, prawnik Kancelarii Transportowej Legaltrans, oprac.: Redakcja
Komentarze
Na razie nie ma komentarzy
Twój komentarz
Jeśli chcesz napisać komentarz, zaloguj się:
lub zarejestruj się.